Μάρτιαι Εἰδοὶ --- Ides of March (Latin: Idus Martii or Idus Martiae)

"When Flowers Return" Sir Lawrence Alma-Tadema  http://www.wikipaintings.org

Idi di marzo

"Nel calendario romano le Idi di marzo cadevano il 15 marzo. Le idi erano un giorno di buon auspicio del calendario romano, e cadevano il 15° giorno di marzo, maggio, luglio e ottobre e il 13 negli altri mesi".

Να δούμε πώς το λέει ο Πλούταρχος:
 ὥς τις αὐτῷ μάντις ἡμέρᾳ Μαρτίου μηνὸς ἣν Εἰδοὺς Ρωμαῖοι καλοῦσι προείποι μέγαν φυλάττεσθαι κίνδυνον͵ ἐλθούσης δὲ τῆς ἡμέρας προϊὼν ὁ Καῖσαρ εἰς τὴν σύγκλητον ἀσπασάμενος προσπαίξειε τῷ μάντει φάμενος· αἱ μὲν δὴ Μάρτιαι Εἰδοὶ πάρεισιν͵ ὁ δ΄ ἡσυχῇ πρὸς αὐτὸν εἴποι· ναί͵ πάρεισιν͵ ἀλλ΄ οὐ παρεληλύθασι.
Μέσα στη Σύγκλητο, ένας σοφιστής από την Κνίδο, ο Αρτεμίδωρος, που έκανε παρέα με τον Βρούτο και ήξερε για τη συνωμοσία, πήγε να δώσει στον Καίσαρα έναν κύλινδρο όπου είχε γράψει τα καθέκαστα. «Διάβασέ τον Καίσαρα», του είπε, «μονάχος σου και γρήγορα. Γράφει σπουδαία πράγματα που σ’ ενδιαφέρουν πολύ». Αλλά το πλήθος που περιστοίχιζε τον Καίσαρα, τον εμπόδισε να διαβάσει.
http://sarantakos.wordpress.com/2010/03/17/eidoi/




Ides of March

Be fearful of exalted rank, o soul.
And if you are unable to subdue
your aspirations — doubtingly pursue them
and with precautions. And the more you rise,
the more examining, the warier be.

And when you are arrived at the supreme
height of your glory — a Caesar, as it were:
when you are become a man so widely famed:
then specially be wary — at such time
as you come out into the thoroughfares,
a noted ruler with great following:
if peradventure, from the multitude,
some friendly person, an Artemidorus,
bringing a paper, should press near to you
and rap out sharp “Read this without delay;
herein are weighty matters touching you”,
fail not to tarry; fail not to postpone
all talk or business; fail not to turn off
the different hangers-on who bow and scrape,
(you will attend to them in time); let even
the Senate wait; — leave all, and learn at once
the grave things written by Artemidorus.

C. P. Cavafy
Translated by John Cavafy
(Poems by C. P. Cavafy. Translated, from the Greek, by J. C. Cavafy. Ikaros, 2003)  http://www.cavafy.com



Μάρτιαι Εἰδοὶ

Τὰ μεγαλεῖα νὰ φοβᾶσαι, ὦ ψυχή.
Καὶ τὲς φιλοδοξίες σου νὰ ὑπερνικήσεις
ἂν δὲν μπορεῖς, μὲ δισταγμό καὶ προφυλάξεις
νὰ τὲς ἀκολουθεῖς. Καὶ ὅσο ἐμπροστὰ προβαίνεις,
τόσο ἐξεταστικὴ, προσεκτικὴ νὰ εἶσαι.

Κι ὅταν θὰ φθάσεις στὴν ἀκμή σου, Καίσαρ πιά•
ἔτσι περιωνύμου ἀνθρώπου σχῆμα ὅταν λάβεις,
τότε κυρίως πρόσεξε σὰ βγεῖς στὸν δρόμον ἔξω,
ἐξουσιαστὴς περίβλεπτος μὲ συνοδεία,
ἂν τύχει καὶ πλησιάσει ἀπὸ τὸν ὄχλο
κανένας Ἀρτεμίδωρος, ποὺ φέρνει γράμμα,
καὶ λέγει βιαστικά «Διάβασε ἀμέσως τοῦτα,
εἶναι μεγάλα πράγματα ποὺ σ' ἐνδιαφέρουν»,
μὴ λείψεις νὰ σταθεῖς• μὴ λείψεις ν' ἀναβάλεις
κάθε ὁμιλίαν ἤ δουλειά• μὴ λείψεις τοὺς διαφόρους
ποὺ χαιρετοῦν καί προσκυνοῦν νὰ τοὺς παραμερίσεις
(τοὺς βλέπεις πιὸ ἀργά)• ἂς περιμένει ἀκόμη
κ' ἡ Σύγκλητος αὐτή, κ' εὐθὺς νὰ τὰ γνωρίσεις
τὰ σοβαρὰ γραφόμενα τοῦ Ἀρτεμιδώρου.

Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

- - - - - - - - - - - - - - - * - - - -
Σημειώσεις:
Ο Αρτεμίδωρος προσπάθησε να προειδοποιήσει τον Ιούλιο Καίσαρα (δίδοντας του ένα σημείωμα) για το σχέδιο δολοφονίας του από τους Βρούτο και Κάσσιο.
Ένας προφήτης είχε προειδοποιήσει τον Καίσαρα να προσέχει τη 15η ημέρα του Μαρτίου («Μάρτιαι Ειδοί»), ημέρα κατά την οποία προσπάθησε να τον ενημερώσει ο Αρτεμίδωρος...
http://poetry-in-greece.blogspot.gr/1999/11/1863-1933.html
http://cavafis.compupress.gr/kavgr101.htm

The Death of Caesar  Jean-Leon Gerome 

The Ides of March (Latin: Idus Martii or Idus Martiae) is a day on the Roman calendar that corresponds to March 15. It was marked by several religious observances, and became notorious as the date of the assassination of Julius Caesar in 44 BC. The death of Caesar made the Ides of March a turning point in Roman history, as one of the events that marked the transition from the historical period known as the Roman Republic to the Roman Empire.
Although March (Martius) was the third month of the Julian calendar, in the oldest Roman calendar it was the first month of the year. The holidays observed by the Romans from the first through the Ides often reflect their origin as new year celebrations.

 αἱ εἰδοί και ἰδοί < απόδοση του λατινικού idus < iduare (διαιρεῖν)

http://en.wikipedia.org/wiki/Ides_of_March

http://penelope.uchicago.edu/~grout/encyclopaedia_romana/calendar/ides.html

Panel thought to depict the Mamuralia, from a mosaic of the months in which March is positioned at the beginning of the year (first half of the 3rd century AD, from El Djem, Tunisia, inRoman Africa)

Μηνολόγιον Μαρτίου και πάλι

Αναρτήθηκε από τον/την sarant στο 1 Μαρτίου, 2013

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Να επισημάνω επίσης ότι δυο από τις μέρες του μήνα (23 και 29 Μαρτίου) τιμούν γεγονότα του οικογενειακού μας μικροκόσμου. Αφού παντού αλλού επικρατεί απόλυτη αμεροληψία και αξιοκρατία, ας διατηρήσουμε λίγον νεποτισμό εδώ, ως μουσειακό είδος! (Και για να προλάβω ερωτήσεις, ο Χαράλαμπος Κανόνης ήταν γεωπόνος της Αγροτικής Τράπεζας και αδελφικός φίλος του παππού μου, που μαρτύρησε στη Χίο στις 29 Μαρτίου 1948, στα τριανταεννιά του χρόνια).

Πα  1	Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ
Σα 2	Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι
Κυ  3	† Νικολάου Γκόγκολ
Δε 4	Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Τρ 5	Σωκράτους του φιλοσόφου θανάτωσις
Τε 6	Μιχαήλ Αγγέλου
Πε  7	Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή
Πα  8	Παγκόσμια ημέρα των γυναικών
Σα  9	Αναξαγόρου του φιλοσόφου
Κυ 10	† Γεωργίου Ζαμπέτα
Δε 11	Ρωμαίου και Ιουλιέτας
Τρ 12	Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή
Τε 13	† Ίβο Άντριτς
Πε 14	Κοίμησις Καρόλου Μαρξ
Πα 15	Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς
Σα 16	† Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού
Κυ 17	Του Εθνικού Θεάτρου
Δε 18	† Οδυσσέως Ελύτη
Τρ 19	Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»
Τε 20	†Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος
Πε 21	Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία
Πα 22	† Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Σα 23	Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού
Κυ 24	† Αδαμαντίου Κοραή
Δε 25	Της Ελληνικής Επαναστάσεως
Τρ 26	† Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν
Τε 27	Παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Πε 28	Δημώνακτος του φιλοσόφου
Πα 29	Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω
Σα 30	Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων
Κυ 31	Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Ο Μάρτιος, όπως ξέρουμε, ήταν αρχικά ο πρώτος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου. Ήταν αφιερωμένος στον θεό Άρη (Mars), που ταίριαζε αφού τα χρόνια εκείνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την άνοιξη. Ο Μάρτης κάνει τα τελευταία κρύα, λένε οι παροιμίες: Μάρτης, γδάρτης, παλουκοκάφτης.  Βέβαια, να θυμηθούμε πως τον καιρό που φτιάχτηκαν οι παροιμίες είχαμε το παλιό ημερολόγιο, άρα πρέπει να πάμε 10-12 μέρες πιο μπροστά: ο τότε Μάρτης είναι σημερινός Απρίλης ενμέρει. Ξέρουμε άλλωστε ότι “από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα”, εξίσου όπως και “μήτε ο Μάρτης καλοκαίρι, μήτε ο Αύγουστος χειμώνας”.

Και ο ήλιος του Μάρτη καίει, λένε, οπότε κάθε πρωτομηνιά, σαν σήμερα, οι μανάδες φορούσαν στα παιδιά (ή μόνο στα κορίτσια) ένα βραχιολάκι από στριμμένες κλωστές, κόκκινη σίγουρα, ίσως και άσπρη ή άλλα χρώματα -το έθιμο ακόμα βαστάει νομίζω. Λέει κι η παροιμία, οπούχει κόρην ακριβή, του Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.

Από τον Μάρτη έχουμε και τις Ειδές του Μαρτίου, που αναστήθηκαν στη γλώσσα μας εξαιτίας εκείνης της ταινίας που δεν έχω αξιωθεί να δω, αλλά βέβαια το “Ειδές” το θεωρούμε μαλλιαρό και δεν το λέμε και προτιμάμε το “ειδοί, τις ειδούς”, σκέτη καθαρευουσιανιά, και όπως είναι άτριφτη λέξη όλο και περισσότεροι φοράνε στις ειδούς μουστάκια και λένε για “τους ειδούς” (που βγάζει περισσότερες γκουγκλιές από τις ειδούς), ενώ με τις Ειδές είναι αδύνατο να φορεθεί μπούρκα. Είδες οι Ειδές;

Τον Μάρτιο, την τελευταία Κυριακή του, έχουμε και την αλλαγή της ώρας, θα μεγαλώσουν ακόμα περισσότερο οι μέρες: από Μάρτη καλοκαίρι, τελικά αυτή η εκδοχή της παροιμίας μου φαίνεται πιο σωστή. Η φετινή 13 Μαρτίου δεν πέφτει Τρίτη, αλλά για τη γρουσουζιά υπάρχει πλέον υπεύθυνη και κατάλληλη κυβέρνηση.

Παρ’ όλα αυτά, καλό σας μήνα!   https://sarantakos.wordpress.com/2013/03/01/march/